Mimo że psychologia sportu coraz bardziej się rozwija i zyskuje na popularności, to wciąż mam takie poczucie, że warto wyjaśnić, czym się ona właściwie zajmuje!
Jak wszyscy wiemy, na sukces sportowca składa się wiele czynników. Pierwsza myśl, która przychodzi nam do głowy, to po prostu ciężka praca na treningach w danej dyscyplinie. I może kiedyś dominowało takie przeświadczenie. Osoby, które trenowały konkretną dyscyplinę sportu, skupiały się nad poprawą tylko tych umiejętności, których ona wymagała. Np. trenując siatkówkę, skupiali się na pracy w ataku, przyjęciu czy rozegraniu.
Jednak sport rozwija się w dynamicznym tempie i w końcu zaczęto dostrzegać, także inne aspekty, które odgrywają ważną rolę. Są to m.in. odpowiednie przygotowanie motoryczne, zbilansowana dieta oraz przygotowanie taktyczne do meczu. Nawet jeśli wszystkie wymienione wyżej czynniki są zastosowane, nie zawsze zawodnik odnosi sukces, a po przegranych często pojawiają się słowa: „głowa mu nie wytrzymała”.
Rola psychologii sportu
No właśnie, psychologia sportu zajmuje się tą przysłowiową „głową”. Odpowiada na pytania m.in. jakie psychologiczne czynniki i procesy wpływają na osiągnięcia sportowe oraz jak przewidywać ich konsekwencje. Psychologowie sportu pomagają stosować dorosłym i dzieciom różne strategie służące do poprawy wydajności w sporcie, ale też dobrostanu psychicznego.
Dodatkowo dają instrukcje i wskazówki zawodnikom, trenerom, rodzicom czy innym członkom sztabu dotyczących m.in. komunikacji, budowania zespołu czy radzenia sobie ze stresem. Ta dziedzina skupia się na takich obszarach jak m.in. osobowość, różnice indywidualne, motywacja, poczucie własnej skuteczności czy komunikacja.
Można powiedzieć, że psychologia sportu stara się zrozumieć, jak różne czynniki oddziałują na sprawność danej osoby, np. jak lęk będzie wpływał na dokładność zagrania. Ale też, jak współzawodnictwo sportowe i ćwiczenia wpływają na jej dobrostan i zdrowie, np. czy codziennie bieganie przekłada się na wyższą samoocenę.
Oczywiście trzeba pamiętać, że odpowiednie przygotowanie mentalne nie zastąpi innych ważnych elementów treningu. Nie ma się co oszukiwać – samą wysoką pewnością siebie, nie zastąpimy dobrych uderzeń w tenisie czy siatkówce ;). Ale holistyczny rozwój i systematyczna praca, często ciężka praca, prowadzą do osiągnięć. Ważne, by w dążeniu do celów dbać o siebie w wielu obszarach.
Psychologia sportu, mimo że nie jest w Polsce tak dobrze rozwinięta jak np. w Stanach Zjednoczonych, to zaczyna przyciągać coraz większą uwagę, a sportowcy coraz bardziej są świadomi, jak ważną rolę odgrywa psychika i stosowanie treningu mentalnego. Genialny wywiad z prof. Janem Blecharzem o tym, jak to psychika często decyduje o tym, kto zdobędzie medal na Igrzyskach Olimpijskich, można znaleźć tutaj.
Dla kogo jest psycholog sportu?
MIT: Do psychologa zgłaszają się tylko osoby, które mają ze sobą problem.
FAKT: Do psychologa zgłaszają się osoby, które chcą się rozwijać i dbają o swoje dobro psychiczne!
Przyjęło się uważać, że do psychologa zgłaszają się tylko osoby, które mają problemy i potrzebują, aby ktoś ich „wyciągnął z dołka”. Lecz w rzeczywistości jest całkiem inaczej – często to bardzo dobrzy zawodnicy pracują nad sferą mentalną po to, by jeszcze bardziej poprawić swoje umiejętności. Psycholog sportu daje zawodnikom odpowiednie narzędzia, które pozwalają im na maksymalny rozwój. Na szczęście coraz częściej nie tylko sportowcy z „najwyższej półki” mają dostęp do psychologa sportu i odpowiedniego treningu mentalnego, ale też osoby, które nie są w tym topie, a po prostu zależy im na całościowym rozwoju i poprawie kompetencji.
Tutaj możesz zobaczyć, jak wygląda współpraca psychologa sportu z zawodnikiem podczas konsultacji indywidualnych:
Mam poczucie, że mimo iż wciąż nasza psychika i praca z psychologiem nie jest traktowana jak priorytet, to na szczęście się to zmienia i idzie w dobrym kierunku! Z usług psychologa korzystają sportowcy, trenerzy czy całe drużyny sportowe. Rodzice też nie są już rzadką grupą – wiedzą, że najbardziej mogą pomóc dziecku, gdy będą wiedzieli jak to zrobić! Zarządy klubów też dbają o to, by poszerzać swoją wiedzę w tym aspekcie!
Prowadząc tego bloga, staram się zwrócić Twoją uwagę i pokazać, że psychologia sportu jest dla każdego, dając przy tym praktyczne wskazówki i dzieląc się doświadczeniami ze świata sportu.
Jeśli chcesz sprawdzić, jakie działania podejmuje w swojej pracy by pomóc w mentalnym doskonaleniu ludzi sportu, zobacz moją ofertę.
Bibliografia:
Blecharz, J. (2006). Psychologia we współczesnym sporcie – punkt wyjścia i możliwości rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 49, 4, 445-462
Weinberg, R., Gould, D. (2011). Foundations of sport and exercise psychology. (5th edition). Champaign: Human Kinetics.
