Czy psycholog sportu może pomóc Ci w osiąganiu lepszych wyników? W końcu sport to nie tylko aktywność fizyczna, ale także rywalizacja, gdzie psychika odgrywa bardzo ważną rolę. Sportowcy mają świadomość jakie to ważne, dlatego decydują się na współpracę z psychologiem sportu, aby lepiej radzić sobie w stresie, poprawić swoją koncentrację i zwiększyć swój potencjał. To z kolei może przyczynić się do lepszego wykonania i wyników (oczywiście o tym decyduje wiele czynników!). Jednak jeśli nigdy nie miał_ś do czynienia z takim specjalistą, mogą pojawić się różne obawy. Chcesz rozpocząć współpracę z psychologiem sportu, ale nie wiesz, od czego zacząć? Masz obawy, jak taka współpraca będzie wyglądała? Dlatego dzisiaj postaram się opowiedzieć, jak krok po kroku wygląda taka współpraca psychologiczna i jak się do niej przygotować.

Indywidualne podejście w centrum działań psychologa sportu

Psycholog sportu z założenia powinien podchodzić do każdego zawodnika w sposób bardzo indywidualny. W końcu każdy z nas jest inny, ma inną osobowość, doświadczenie i cele. Dlatego pierwsze spotkanie z psychologiem zwykle jest formą wywiadu, podczas którego psycholog sportu zadaje pytanie o sportową historię, sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach, czy obecnych wyzwaniach. Wspólnie także tworzycie cele współpracy, czyli do czego ta współpraca ma nas zaprowadzić. Dzięki temu psycholog sportu ma szansę zrozumieć indywidualne potrzeby sportowca i przygotować optymalny plan pracy. Dopiero na podstawie tego planu, zaczyna się konkretna praca. Co ważne, pierwsze spotkanie też jest dla sportowca, aby sprawdził i poczuł, czy wybrany psycholog będzie dla niego odpowiednią osobą.

Pierwsza wizyta u psychologa sportu

Czy trzeba się jakoś odpowiednio przygotować do pierwszej wizyty? Generalnie nie. Psycholog sportu przeprowadzi Cię przez różne obszary i zadba o Twój komfort. Jednak jeśli chcesz się przygotować, to pomocne mogą być te wskazówki:

1. Ustal swoje cele i oczekiwania – na czym Ci zależy? Czy chcesz zwiększyć swój sportowy potencjał i przygotować się mentalnie? A może chcesz lepiej radzić sobie w stresie i pod wpływem emocji, czy zbudować pewność siebie? Określenie swoich celów pozwoli uporządkować współpracę i pomoże psychologowi zrozumieć Twoje potrzeby. Pierwsze spotkanie to też dobry moment, aby powiedzieć psychologowi o tym, jakie są Twoje oczekiwania wobec pracy i czego potrzebujesz.
2. Przypomnij sobie swoją historię – jak zaczęła się Twoja przygoda ze sportem? Jakie były Twoje najlepsze i najtrudniejsze momenty? Jakie masz osiągnięcia? Pytania nie muszą dotyczyć tylko sportu, ale mogą obejmować też Twoją historię życiową. W końcu jesteś przede wszystkim człowiekiem, a te informacje będą pomocne w zrozumieniu kontekstu Twojego życia i obecnych wyzwań.
3. Rozważ swoje wyzwania – psycholog może zapytać Cię o Twoje funkcjonowanie w sporcie. Jakie są Twoje mocne strony i rezerwy? Jak radzisz sobie ze stresem? Jak przygotowujesz się do rywalizacji? Czy zdarzają się spadki motywacji? Sprecyzowanie tych aspektów ułatwi pracę.
4. Bądź otwarty i zaangażowany – Rozmowa z psychologiem bazuje na szczerej rozmowie. Im bardziej będziesz otwarty i szczery, tym psycholog sportu ma szansę lepiej Cię zrozumieć. Ważne! Pamiętaj, że nie musisz odpowiadać na pytania, które są dla Ciebie trudne, zawsze możesz szczerze o tym powiedzieć, a psycholog powinien to uszanować i poinformować Cię o różnych możliwościach. Pamiętaj też, że współpraca z psychologiem sportu wymaga zaangażowania obu stron!
5. Zadbaj o bezpieczną przestrzeń – na czas spotkania warto wyciszyć telefon i ograniczyć przeszkadzające bodźce. Jeśli wybierasz wizytę stacjonarną, zwykle psycholog taką przestrzeń tworzy. Jeśli decydujesz się na formę online, pamiętaj, aby połączyć się najlepiej z komputera, w cichym i spokojnym miejscu, z dobrym połączeniem internetowym. Dobrym pomysłem są słuchawki, aby zwiększyć jakość głosu. Komfortowe warunki to też często takie, gdzie nikt nie będzie Was słyszał.

 

Proces psychologiczny

Po ustaleniu celów i określeniu celów współpracy rozpoczyna się proces psychologiczny i właściwa współpraca. Zwykle trwa ona kilkanaście spotkań. Trudno zdefiniować określoną długość pracy – są sportowcy, którzy pracują z psychologiem 3-6 miesięcy do momentu osiągnięcia celu, a są i tacy, którzy pracują po kilka lat i traktują psychologa sportu jako osobę zaangażowaną w karierę tak jak np. trenera czy trenera motorycznego. To też zależy od częstotliwości spotkań – w swojej pracy rekomenduję spotkania co tydzień lub dwa tygodnie, szczególnie w pierwszych tygodniach współpracy. Oczywiście znając realia sportu, wszystko będzie też zależało od możliwości czasowych i finansowych. Jednak przyjęta (i sprawdzona) zasada jest taka, że im bardziej jesteśmy na początku procesu, tym warto dbać o regularność i systematyczność.

Relacja

Centralnym punktem jest budowanie relacji ze sportowcem. Zaufania, Szacunek i otwarta komunikacja stanowią fundament efektywnej terapii. Podczas współpracy na bieżąco omawiane są zawody, bieżąco trudności i też podążanie za planem współpracy. Współpraca z psychologiem sportu to proces dynamiczny. Psycholog monitoruje postępy i regularnie dostosowuje strategię pracy. To pozwala na elastyczne dostosowywanie celów oraz planu działań do aktualnych potrzeb i wyzwań. W trakcie współpracy psycholog sportu wykorzystuje różne podejścia pracy i nurty psychologiczne, oraz korzysta z różnych narzędzi, tj. Karty pracy i ćwiczenia, filmy, rysunki, ale też bardziej zaawansowane technologie, jak trening biofeedback czy trening psychomotoryczny. Ważne jest, by na bieżąco mówić o swoich odczuciach, stały feedback jest kluczowy dla skutecznej współpracy, a co za tym idzie do osiągania najlepszych wyników.

 

Wątpliwości przed współpracą

Przed i podczas współpracy mogą pojawiać Ci się różne wątpliwości. To normalne. Ważne, żeby zrozumieć, że skorzystanie z pomocy psychologa sportu może przynieść wiele korzyści. Dlatego postaram się rozwiać kilka z pojawiających się wątpliwości:

• Obawa przed otwarciem się – możesz czuć obawę przed podzieleniem się swoimi myślami, emocjami, refleksjami. Zaufanie buduje się stopniowo i z czasem może być łatwiej otwierać się przed specjalistą. Psychologa obowiązuje tajemnica zawodowa, tzn. Że on nie może o tym nikomu powiedzieć, a wyjątek stanowią m.in. sytuacje zagrożenia życia lub superwizje. Psycholog powinien Cię o tym poinformować – jeśli o tym nie powie, zawsze możesz o to dopytać i sprawdzić jego kwalifikacje.
• Wątpliwości, czy to jest skuteczne – nie wiesz, czy to działa? Badania pokazują skuteczność różnych terapii. Psychologia sportu to nauka, a więc wszelkie działania są sprawdzane w badaniach naukowych. Możesz zapytać też innych znajomych, którzy uczęszczali do psychologów. Pamiętaj, że jeśli w trakcie współpracy czujesz, że nie ma poprawy, masz prawo powiedzieć o tym psychologowi. Dzięki temu psycholog ma szansę powiedzieć Ci o różnych wątpliwościach, a Ty dowiedzieć się, z czego może to wynikać.
• Obawa przed oceną – psycholog nie ocenia, a stara się zrozumieć. Jeśli w jakimś momencie poczujesz się oceniany, możesz o tym powiedzieć wprost, a jeśli sytuacje będą się powtarzać, możesz podziękować za współpracę. Zadaniem psychologa jest zrozumieć Twoje zachowania i pomóc Ci znaleźć najlepsze rozwiązania, a nie oceniać!

Domknięcie współpracy 

Pracujemy, pracujemy, pracujemy… i czy to ma kiedyś koniec? Tak i nie 🙂 Współpracę z psychologiem sportu domykamy, kiedy wspólnie ze specjalistą uznamy, że osiągnęliśmy na początku wyznaczone cele. Jest to często subiektywna ocena zawodnika, który może rozpoznać, czy nadal potrzebuje spotkań, czy potrafi już radzić sobie samodzielnie. To, czemu nie zawsze jest koniec? Ponieważ w wielu przypadkach (jak już pisałam) współprace trwają nawet po kilka lat, a na przestrzeni tych lat zmieniają się potrzeby i wyzwania zawodnika – w końcu sport to kręta i trudna droga. Dlatego nawet po wypracowaniu celu, nadal możemy korzystać z usług psychologicznych, z mniejszą już częstotliwością spotkań i w ramach treningu i podtrzymania tego, co wypracowaliśmy.

Moja filozofia pracy

Jak ja pracuję? Właściwie tak, jak opisałam to powyżej. Pierwsze spotkanie lub pierwsze dwa, służy temu, by poznać zawodnika, jego cele i wyzwania oraz zaplanować proces współpracy. Dbam o to, aby zbudować dobrą relację z zawodnikiem i aby czuł się on swobodnie podczas naszej współpracy. W swojej pracy korzystam z głównie z technik terapii ACT (Acceptance and Commitment Therapy), w ramach której wyznaczamy cele i wartości, uczymy się radzić sobie z myślami i emocjami, a do tego używamy ćwiczeń uważności i koncentracji. Wykorzystuję też różne techniki treningu mentalnego oraz techniki relaksacyjne. Jeśli mamy taką możliwość, dorzucamy treningi biofeedback i psychomotoryczne. Jeśli chodzi o współpracę z dziećmi i młodzieżą, to staram się włączać w nią także rodziców, jeśli mają w sobie taką gotowość.

Psycholog sportu jako sojusznik

Psycholog sportu nie powie Ci, jak żyć (i grać ;)), ale może Cię wesprzeć w trudnych chwilach, wyposażyć w narzędzia do samodzielnego radzenia sobie i pomóc Ci rozwinąć sportowy potencjał. Jeśli nadal pojawiają Ci się jakieś pytania na temat współpracy, śmiało możesz się nimi podzielić. A jeśli chcesz rozpocząć pracę z psychologiem sportu, to możesz napisać do mnie maila – ustalimy wszystkie szczegóły!